Elke pedagogisch medewerker zal beamen dat een tik, of die term nu aangevuld wordt met het ‘goedpratende’ woordje pedagogisch of niet, uit den boze is. Het is zelfs bij wet verboden om een kind een tik te geven. Toch zullen volgens velen kinderen op de een of andere manier gedisciplineerd moeten worden. Dat brengt ons op het onderwerp straffen. Foei!
Straffen kan op allerlei manieren. We kunnen voor straf iets vervelends ‘toedienen’ zoals: een voor het kind vervelende taak of strafwerk, nablijven, een preek of standje. Ook kunnen we het kind voor straf iets plezierigs onthouden, zoals bijvoorbeeld een snoepje, zakgeld, liefdevolle aandacht, televisie kijken of computeren. En herinner je je Supernanny Jo Frost nog? Zij heeft de ‘time-out’ tot een populaire consequentie van ongewenst gedrag gemaakt.
Er zijn mensen die zweren bij het concept van de ‘naughty spot’. De effecten van het toepassen van deze maatregel worden in de media steevast als positief gelabeld. Het werkt! Wie zijn wij dan om er kwaad van te spreken? Na een nieuwe les over Aletha Solter ben ik ervan overtuigd dat we, opvoeders, weldegelijk iets hebben om over na te denken.
Is een time-out minder schadelijk dan het uitdelen van een tik?
Wat je doet als je een kind een time-out geeft, is hem afzonderen, hem liefde en aandacht onthouden, hem privileges ontzeggen. Hoewel hier geen fysiek of verbaal geweld bij komt kijken, is deze autoritaire manier om gehoorzaamheid aan te leren volgens veel opvoeders en psychologen emotioneel schadelijk voor het kind. Kinderen jonger dan zeven jaar hebben nog niet het vermogen om woorden te verwerken zoals volwassenen dat doen. Dus zelfs wanneer je zegt “ik keur je gedrag af maar ik hou wel van je” zal de ervaring van geïsoleerd en genegeerd worden veel meer impact hebben. De onthouding van liefde is voor een kind bijzonder beangstigend en zorgt op den duur voor onzekerheid, boosheid, wrok, weerstand, lage eigenwaarde en andere pijnlijke gevoelens. Daarnaast kan de time-out in gezelschap zorgen voor vernedering.
Wat zegt een time-out het kind over menselijke relaties?
Met een time-out verbreek je de communicatie met het kind tijdens een conflictsituatie. Welke boodschap zend je hiermee uit? Dat liefde en aandacht een soort handelswaren zijn die als machtsmiddel ingezet kunnen worden door ze te onthouden of uit te delen. Dat je conflicten oplost door weg te lopen, door niet meer te communiceren. Dat druist toch in tegen de sociale vaardigheden die we kinderen willen bijbrengen?
Wat zijn de gevolgen van een time-out?
- Wanneer je een kind een time-out geeft als het raast en huilt, krijgt het de boodschap dat je het kind niet bij je wilt hebben als het van streek is. Het kind raakt ervan overtuigd dat er toch niet naar hem geluisterd wordt en zal al snel niet meer naar je toekomen met zijn problemen.
- Uit onderzoek blijkt dat tranen stresshormonen afvoeren. Huilen is mede daarom een effectieve manier om spanning te ontladen en verdriet en frustratie te verminderen. Door de time-out leert het kind dat het beter is deze gevoelens te onderdrukken.
- De time-out richt zich niet op de onderliggende oorzaak van ongewenst gedrag. Dit gedrag kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door een onvervulde behoefte of gebrek aan informatie om iets te begrijpen. Als je probeert het gedrag te veranderen zonder aandacht te schenken aan wat erachter zit, blijft het onderliggende probleem voor het kind bestaan en help je hem dus niet echt.
Alternatieven voor straf
Aletha Solter is een fel tegenstander van disciplineren met behulp van straf. Net zoals huilen ziet zij onacceptabel gedrag als een hulpvraag en het is aan ons om deze hulpvraag bloot te leggen. Ook stelt ze dat onacceptabel gedrag niet goedgekeurd moet worden maar dat emoties, zoals verdriet en boosheid, wel geuit mogen worden. Solter geeft 20 tips om het anders aan te pakken.
- Zoek naar onderliggende behoeften.
- Geef informatie en redenen.
- Zoek naar onderliggende gevoelens.
- Verander de omgeving.
- Zoek naar aanvaardbare alternatieven.
- Toon het kind hoe je wilt dat het zich gedraagt.
- Geef eerder keuzes dan bevelen.
- Doe kleine toevoegingen.
- Neem de tijd om dingen voor te bereiden.
- Laat de natuurlijke gevolgen van gedrag, mits gepast, gebeuren.
- Praat over je eigen gevoelens.
- Grijp in wanneer nodig.
- Houd het kind vast.
- Haal het kind uit de situatie maar blijf bij hem.
- Los het samen, spelenderwijs op.
- Maak de situatie onschadelijk met lachen.
- Onderhandel, maak afspraken.
- Doe aan wederzijdse conflicthantering.
- Herzie je verwachtingen.
- Neem een opvoeders time-out.
Nu wil ik niet zeggen dat je deze adviezen klakkeloos ter harte moet nemen. Wel vraag ik je na het lezen van dit stukje na te denken over je eigen standpunt ten aanzien van de time-out. En mocht je de time-out toepassen, stel jezelf dan in ieder geval de vraag voor wie je dit doet. Is het in het belang van het kind of is het jouw eigen behoefte om het kind even niet meer in je buurt te hebben?
Meer lezen? Kijk eens op de volgende websites:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Laat hier je reactie achter